تازه ها
ساختار بدنی و فیزیولوژی خاص زنان محدودیت‌ها و توانایی‌هایی را برای آنان در ورزش ایجاد می‌کند. مثلا چربی ذخیره‌ای زنان بصور متوسط 15 درصد بیشتر از مردان است که باعث افزایش انرژی، تعریق بیشتر و جلوگیری از افزایش دمای بدن در ورزشهای سنگین و طولانی مدت می‌شود. همین امر موجب توفیق بیشتر زنان در مسابقات ماراتن و دوهای استقامت نسبت به مردان می‌شود. بدن زنان در شرایط مختلف فیزیولوژیک همچون عادات ماهیانه و حاملگی محدودیت خاص خود را دارد. با شناخت دقیق این محدودیت می‌توان علاوه بر بهبود شرایط بدنی، ورزشهای مخصوص آن دوره را انجام داد و حتی در مسابقات ورزشی شرکت کرد. جالب است بدانید در بازیهای آسیایی گوانگژو ،«ژین یونمی» یک زن باردار هشت ماهه، توانست دو مدال طلا را کسب کند و یکی از شگفتی‌های مسابقات را رقم زد. یا مثلا در المپیک 1956 ملبورن، ? تن از برندگان مدال طلا باردار بودند. در ادامه سعی می‌کنیم تاثیرات مثبت ورزش در دوره‌های مختلف زندگی زنان را مورد بررسی قرار داده و مزیت‌ها و محدودیت‌های آنرا در دوره‌های مختلف معرفی کنیم.
قبل از آنکه به تاثیر ورزش بر چرخه قاعدگی بپردازیم، یک مرحله عقب‌تر رفته و سندرم پیش از قاعدگی را در زنان مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نشانگان پیش از قاعدگی مجموعه‌ای از علائم مثل پف کردن بدن، تغییرات در خلق و خوی و درد پستان می‌باشد که در برخی از بانوان در روزهای پیش از عادت ماهیانه بروز می‌کند. علت این عارضه تغییرات در سطح هورمون‌های جنسی و تجمع آب و نمک در بدن می‌باشد. ورزشهای مقطعی آرامش‌بخش همچون تن‌آسایی (relaxation) و همچنین ورزش منظم می‌تواند در بهبود عوارض این سندرم کمک کند. ورزشهای هوازی مثل پیاده‌روی، دوی آرام، شنا و دوچرخه‌سواری نیز می‌تواند برای بهبود این شرایط مناسب باشد.
بطور طبیعی بانوان در دوران قاعدگی با افت عملکرد بدنی مواجه هستند. همچنین اختلالات قاعدگی در زنان ورزشکار بیش از سایرین مشاهده می‌شود. تغییرات روانی و ایجاد اختلالات و علائم شدید در زمان قاعدگی مانند درد و ضعف شدید ممکن است در عملکرد جسمی بانوان در زمان قاعدگی اختلال ایجاد کند.
شواهد پژوهشی نشان می‌دهد تمرینات سبک می‌تواند در جلوگیری و تسکین درد قاعدگی مفید باشد. انجام منظم این تمرینات باعث بهبود گردش خون در ناحیه شکم، افزایش قوام عضلات شکم و انعطاف‌پذیری ناحیه کمر و لگن و انبساط عضلانی ناحیه لگن می‌شود.
ورزش و پیشگیری از بیماریهای زنانه
ورزش منظم در پیشگیری از بیماری‌ها و اختلالات فیزیولوژیک زنان بسیار موثر است. شایع‌ترین سرطان در میان بانوان سرطان سینه (breast cancer) است که خطر آن تقریبا تمام بانوان را تهدید می‌کند. از این جهت معاینات دوره‌ای توسط پزشک و درصورت لزوم انجام ماموگرافی و سونوگرافی می‌تواند در پیشگیری و تشخیص زودهنگام این سرطان بسیار موثر باشد.
اما ورزش در پیشگیری از سرطان سینه چه تاثیری دارد؟ در دخترانی که به صورت منظم ورزش می‌کنند شروع سیکل‌های ماهیانه کمی به تاخیر می‌افتد. از آنجا که شروع زودرس قاعدگی از علل شناخته شده سرطان سینه است ورزش با به تاخیر انداختن این امر در کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان موثر می‌باشد. همچنین چاقی بیش از اندازه در دوران نوجوانی و بلوغ یکی از دلایل ابتلا به سرطان سینه در دوران یائسگی می‌باشد. ورزش از طریق متعادل نگه داشتن وزن از ابتلا به این بیماری جلوگیری می‌کند. ورزش همچنین به حفظ تراکم استخوان و جلوگیری از پوکی استخوان در دوران یائسگی کمک می‌کند. با توجه به استعداد بیشتر بانوان در ذخیره چربی‌های غیرضروری، ورزش می‌تواند با حفظ تعادل وزنی بدن از بیماری های قلبی- عروقی جلوگیری کرده و سلامتی بانوان را تضمین کند.
ورزش و دوران بارداری
آیا می‌توان بدون نگرانی از سلامت جنین و مادر در دوران بارداری ورزش کرد؟ جواب این سوال مثبت است، نه تنها ورزش به سلامت مادر و جنین آسیبی نمی‌رساند، بلکه نوزادی سالم‌تر و مادری با درد زایمان کمتر و طول درمان زودتر، از نتایج ورزش در زمان بارداری است. فارغ از تاثیر مثبت ورزش در این دوارن، باید محدویت‌های دوران بارداری را در نظر گرفت و از اصول خاص این دوران پیروی کرد.
بطور کلی ورزش در دوران بارداری سبب بهبود خواب، کاهش شدت و یا بروز درد کمر و ورید‌های واریسی، جلوگیری از افزایش بیش از حد وزن و حفظ سطح آمادگی بدنی مادر می‌شود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد ورزش منظم و سبک در دوران بارداری موجب تولد نوزادی سالم‌تر و باهوش‌تر می‌شود. ورزش منظم خون‌رسانی به جنین را تشدید کرده و سبب تقویت قلب نوزاد می‌شود. همچنین طول بارداری را مقداری کاهش می‌دهد. تحقیقات همچنین از کاهش دردهای لگن و کمر ناشی از بارداری، در زنانی که در این دوران ورزش می‌کنند حکایت می‌کند.
اصولاً فعالیت بدنی تا حدی توصیه می‌شود که منجر به خستگی نشود. ورزشهای بدون وزنه مثل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا با حداقل خطر آسیب به مادر و جنین همراه بوده و می‌توانند تا پایان دوران حاملگی ادامه یابند.
حفظ ایمنی در دوران بارداری اهمیت به‌سزایی دارد. ورزشهایی که موجب آسیب و ضربه به شکم مادر می‌شود اصلا توصیه نمی‌شود. همچنین ورزشهایی را که مستلزم خوابیدن به پشت است ممنوع است چون وزن جنین زیاد می‌شود و به عروق خونی مادر فشار وارد می‌آورد و برای مادر و در نهایت جنین مضر است. باید از تغییر جهت ناگهانی، هر حرکتی که بالا و پایین زیاد داشته باشد، طناب زدن، انواع پرشهای ورزشی و شیرجه‌زدن و کوهنوردی در دوران بارداری اجتناب کرد. همچنین ورزشهای سنگین و طولانی مدت (بیش از نیم ساعت) و فعالیت‌های کششی پرفشار می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.
محیط ورزش در این دوران بیش از زمان‌های دیگر حائز اهمیت است. اگر محیط نامناسب باشد فعالیت ورزشی، دمای بدن را بالا می‌برد که برای کودک بسیار مضر است. به طور مثال در تابستان، صبح یا عصر که هوا رو به خنکی می‌رود، زمان مناسبی برای ورزش می‌تواند باشد. بطور کلی باید از ورزش در محیطی که اکسیژن کمی دارد یا دمای زیاد آن باعث افزایش دمای بدن می‌شود اجتناب کرد، زیرا افزایش دمای بدن و کمبود اکسیژن آسیب‌های جبران‌ناپذیری به جنین وارد می‌کند.
قطع ورزش در صورت وجود هر یک از علائم زیر اکیدا توصیه می‌شود: تنگی نفس، سردرد، ضعف عضلانی، تهوع، خستگی، درد قفسه سینه، درد پشت، درد لگن، اشکال در راه رفتن، کاهش فعالیت جنین، انقباضات متوالی رحم، خونریزی از واژن و ترشح مایع آمنیوتیک.
منع مطلق انجام ورزش در حین حاملگی شامل موارد زیر است: خونریزی‌های اخیر رحمی، دیسترس جنینی، بیماریهای قلبی، سابقه سقط یا زایمان زودرس (بیش از یکبار)، فشار خون حاملگی، دیابت و بیماری کلیوی کنترل نشده، پارگی اخیر پرده‌ها.
